Wat is Mediation?
Wat is mediation? En hoe werkt het? Het uitgangspunt in mediation is dat partijen gezamenlijk op zoek gaan naar een oplossing die recht doet aan de belangen aan beide kanten. Mediation heeft dan ook alleen zin als partijen hiertoe daadwerkelijk bereid zijn.
Bijvoorbeeld omdat zij beseffen dat een rechterlijke uitspraak het échte (onderliggende) probleem niet oplost, het behoud van de relatie of een zorgvuldige beëindiging gewenst is, een vlotte oplossing de voorkeur heeft, partijen belang hebben bij een vertrouwelijke behandeling, en/of een maatwerkoplossing gewenst is.
Om te komen tot een duurzame oplossing voor een conflict is het belangrijk dat niet één van de partijen als winnaar uit de bus komt, maar dat de betrokkenen samen tot een oplossing komen. Dat geldt zowel in de situatie dat partijen de (rechts)relatie in stand houden als wanneer ze uit elkaar gaan. Bovendien gaat dit net zo goed op in zakelijke samenwerkingen als in privé situaties. Je kan mediation net zo goed inzetten bij arbeidsconflicten als bij echtscheidingen.
Wat is mediation door een onafhankelijke derde?
Maar zo’n oplossing zullen partijen in veel gevallen zelf niet voor elkaar krijgen. Mediation door een onafhankelijke derde kan dan een goed middel zijn voor een nette oplossing, zeker als partijen kiezen voor een externe deskundige die gespecialiseerd is in het bemiddelen in conflictsituaties. Onder begeleiding van een mediator komen de werkelijke oorzaken van het conflict en de wensen voor de toekomst doorgaans veel eerder op tafel dan in een juridische strijd. Mediation kan een elegantere oplossing zijn dan direct naar de rechter stappen en ook effectiever dan het laten door sudderen van een conflict.
Vrijwilligheid en vertrouwelijkheid
Kernelementen van mediation zijn vrijwilligheid en vertrouwelijkheid. Partijen kunnen niet gedwongen worden een bepaalde oplossing te accepteren maar zullen, als de mediationovereenkomst eenmaal is getekend, wel hun best moeten doen om te zoeken naar een gezamenlijke oplossing. Dit alles binnen de vertrouwelijkheid van de mediation: wat in de mediation aan de orde komt kan later niet tegen partijen gebruikt worden, zoals bij de rechter.
Wat is mediation: stap voor stap
Kiezen partijen voor mediation dat gaan zij onder leiding van de mediator eerst
- inventariseren, dan
- opties genereren, vervolgens
- onderhandelen en tot slot
- afspraken maken, die zij ook
- vastleggen.
Bij de inventarisatie gaat het om het in kaart brengen wat er speelt. Wat de wensen en issues zijn van partijen en wat aan beide kanten belangrijk is om verder te kunnen. In mediation-termen: wat zijn de belangen? De mediator helpt partijen in deze fase om hun standpunten te vertalen in wensen voor de toekomst. Achter het standpunt: “Ik heb nooit gehoord dat ik mijn werk niet goed doe” zou de zorg kunnen zitten: “misschien word ik ontslagen”. Het belang zou dan kunnen zijn: “financiële zekerheid”. Achter de juridische stelling: “er is geen sprake van wanprestatie” zou de zorg kunnen zitten: “als wij dit erkennen kunnen we wel inpakken”. Het belang zou dan kunnen zijn: “voorkomen van imagoschade”, of “continuïteit van de onderneming”.
Zo zit achter iedere (al dan niet juridisch valide) stelling doorgaans iets anders. Meestal spelen er aan beide kanten meerdere belangen. De mediator vraagt daarop door.
Onderhandelen en creatieve oplossingen
Liggen de belangen op tafel dan kunnen partijen gaan zoeken naar mogelijkheden die daar zoveel mogelijk aan tegemoet kunnen komen. De mediator stimuleert partijen in deze fase om zoveel mogelijk opties te genereren en niet te snel te concluderen dat iets niet haalbaar is. Vervolgens kiezen partijen samen welke optie(s) zij verder willen onderzoeken en gaan zij onderhandelen, al dan niet in het bijzijn van hun advocaten. De mediator moedigt partijen aan te blijven zoeken naar creatieve oplossingen in het wederzijds belang en onderzoekt met partijen waar aan beide kanten de onderhandelingsruimte zit.
Wat is mediation: onderhandelingsresultaat
Komen partijen tot een voor beide bevredigend onderhandelingsresultaat, dan wordt dit door of onder leiding van de mediator goed vastgelegd, zodat er later geen discussie meer over kan ontstaan. Zijn de afspraken door beide partijen ondertekend, dan eindigt de mediation en kunnen partijen met een oplossing op zak verder.
Over de auteur
Paula Boshouwers is als mediationadvocaat en NMI Registermediator verbonden aan ReulingSchutte.
